Współrzędne:
49°58′00″N
19°30′00″E
/ 49.96667°N,
19.5°E
Grzawa (Rdzawa rok
1563, a także
1524,
1568,
1598,
Grdzawa rok
1444, 1772,
1790, Rzawa
rok 1517, Gzawa rok 1536, Grdziawa rok
1636, także
1721)
wie w
Polsce położona w
województwie lšskim, w
powiecie pszczyńskim, w
gminie Miedna.
W latach 1975-1998 miejscowoć administracyjnie należała do
województwa katowickiego.
Nazwa oraz herb
Grzawa jest jedynš w Polsce miejscowociš o takiej nazwie.
Gdyby w przeszłoci jej pisownia nie przechodziła różnych przeinaczeń, dzi
wioska zwałaby się zapewne Rdzawš. Ongi było to okrelenie koloru wody
zabarwionej zwišzkami żelaza. Rzawkš zwano również trzęsawiska ("bażoły") z
rdzawš wodš. Trudnš grupę spółgłoskowš "rdz" zapisywano dawniej różnie, co
doprowadziło do obecnej, mylšcej formy, skojarzonej ze słowem "grzać".
Zabytki
Kociół p. w. w. Jana Chrzciciela - wištynia zbudowana na poczštku
XVI wieku. Drewniany, z wieżš o konstrukcji słupowej, na potężnych kłodach
tzw. peckach. Wewnštrz kocioła barokowy ołtarz i organy z XVII wieku. We
wnętrzu obrazy z XVII i XVIII wieku, w prezbiterium pozorne okna. Najstarsza
na ziemi pszczyńskiej zabytkowa drewniana wištynia katolicka.
Poprzedni kociół istniał tu już prawdopodobnie w XIV
wieku.
Geografia Grzawy
Grzawa leży w Kotlinie Raciborsko-Owięcimskiej, w dolinie
Wisły. Współrzędne geograficzne centrum wsi wynoszš: 49 stop.58' szerokoci
geograficznej północnej oraz 19 stop. 3' 30'' długoci geograficznej
wschodniej. Teren przylegajšcy od wschodu do kocioła ma 262 m n.p.m.n
natomiast pola nad brzegiem Wisły położone sš o 20 m niżej. Powierzchnia wsi
wynosi 624 ha. Mieszka w niej zaledwie 463 osoby (stan na 31.12.2005r.) Jest
to najmniejsze sołectwo w gminie Miedna. Od strony północnej Grzawa
graniczy z Miednš. Zabudowania obu wsi rozgranicza szosa Pszczyna -
Owięcim. Wschodnim sšsiadem Grzawy jest Góra, zachodnim Rudawki będšce
przysiółkiem Rudołtowic. Południowš granicę wsi wyznacza rzeka Wisła, za
którš leży Kaniów, sołectwo wchodzšce w skład gminy Bestwina.
Kociół parafialny pw. w. Jana Chrzciciela w
Grzawie
wzniesiony został na poczštku
XVI wieku.
W latach 1580 -
1628 w
posiadaniu protestantów, póniej odzyskany przez katolików i prawdopodobnie
przebudowany ok.
1690 r.
Jest to kociół drewniany o konstrukcji zrębowej, na
podwalinach z kłód dębowych,
orientowany, z wieżš konstrukcji słupowej od strony zachodniej.
Prezbiterium zamknięte prostš cianš, z
zakrystiš
od strony północnej.
Nawa szersza od
prezbiterium, na rzucie zbliżonym do kwadratu.
Dachy nad
prezbiterium i nawš siodłowe, kryte
gontem. Nad
nawš barokowa,
szecioboczna wieżyczka na
sygnaturkę z latarniš, kryta blachš. Wieża o cianach pochyłych,
pobitych gontem, zwieńczona dachem namiotowym, krytym blachš, przechodzšcym
w omiobocznš, barokowš latarnię. Na zewnštrz kociół (za wyjštkiem ciany
zakrystii) otoczony
sobotami
wspartymi na słupach z zastrzałami. Soboty otwarte, jedynie wokół wieży
szalowane, kryte gontem. ciany prezbiterium i nawy powyżej dachu sobót
szalowane deskami. Pod wieżš, od zachodu, odrzwia pierwotnie zamknięte
łukiem półkolistym. Od południa, w
kruchcie,
odrzwia z zachowanym fragmentem ostrołukowego,
gotyckiego
nadproża. Okna zamknięte łukami segmentowymi. Wnętrza nakryte płaskimi
stropami. Łuk tęczy spłaszczony. Chór muzyczny podparty na czterech słupach,
nowszy niż reszta wištyni.
Wyposażenie wnętrza głównie
barokowe, z
XVII
i XVIII
wieku, częciowo również XIX-wieczne. Ołtarz główny barokowy z końca
XVII w., odnowiony w
1870 r., z
bogatš dekoracjš
snycerskš, rzebami w. Piotra i w. Pawła oraz obrazem z
1690 r.
przedstawiajšcym Matkę Boskš z Dziecištkiem. Dwa ołtarze boczne oraz
organy
barokowe, z XVII w.
Od południa, zachodu i północy kociół otoczony jest
drewnianym ogrodzeniem budowanym na zršb, z gontowym, dwuspadowym daszkiem.
W ogrodzeniu dwie murowane, tynkowane bramki z wejciami zamkniętymi
półkolicie i nakrytymi siodłowymi daszkami gontowymi. Ogrodzenie od wschodu
wykonane z desek rozpiętych między murowanymi słupkami.
Najstarsza na
ziemi pszczyńskiej zabytkowa drewniana wištynia katolicka. Poprzedni
kociół istniał tu już prawdopodobnie w
XIV wieku.
Tekst zapożyczony z "Wolnej Encyklopedii"
więty Jan Chrzciciel
Według
Nowego Testamentu Jan Chrzciciel urodził się pół roku przed
Jezusem z Nazaretu w wiosce
Ain Karim.
Był synem żydowskiego
kapłana
Zachariasza i
Elżbiety, która była krewnš
Maryi z Nazaretu. Jego narodziny zapowiedziane były jako dowód
prawdziwoci zapowiedzi złożonych przez
Archanioła Gabriela Maryi w czasie
zwiastowania, a także przepowiedziane były jego ojcu przez anioła w
wištyni Jerozolimskiej.
W doć młodym wieku Jan, zapewne po mierci podeszłych
wiekiem rodziców, zrezygnował z możliwoci zostania kapłanem i rozpoczšł
życie pustelnika na
Pustyni Judzkiej, gdzie prawdopodobnie zetknšł się z esseńczykami. Na
pustyni został powołany na
proroka, a
jego głównym zadaniem stało się wzywanie ludzi do nawrócenia oraz
przygotowanie drogi do publicznej służby
Mesjasza.
Głosił potrzebę nawrócenia wewnętrznego i odnowy duchowej ludzi. Symbolem
tego przygotowania był symboliczny
chrzest
udzielany przez proroka słuchaczom jego nauk w rzece
Jordanie.
Niedługo po spotkaniu i ochrzczeniu
Jezusa, Jan został wtršcony do więzienia za jawne krytykowanie
niemoralnego małżeństwa tetrarchy Galilei,
Heroda Antypasa. Na skutek spisku żony Heroda,
Herodiady,
Jan został cięty ok. 32 roku.
Dokładna data mierci Jana Chrzciciela nie jest znana.
Badacze datujš moment mierci proroka na koniec lat dwudziestych I wieku
n.e.[2]
albo okres między 34
a 36 rokiem[3].
Kult
Jezus tak okrelił Jana:
Cocie wyszli oglšdać na pustyni? (...)
Proroka zobaczyć? Tak, powiadam wam, nawet więcej niż proroka. On jest
tym, o którym napisano: Oto ja posyłam mego wysłańca przed Tobš, aby Ci
przygotował drogę. Zaprawdę powiadam wam: Między narodzonymi z niewiast
nie powstał większy od Jana Chrzciciela.
(Mt 11, 7-11; Łk 7, 24-27)
Grób
i relikwie
Według tradycji
chrzecijańskiej i
muzułmańskiej,
grób
Jana Chrzciciela znajduje się w
Wielkim Meczecie Umajjadów w
Damaszku.
Relikwie
prawej ręki proroka, które były przez wieki talizmanem zakonu
joannitów majš znajdować się w
czarnogórskim
monasterze Narodzenia Matki Bożej w
Cetyni.
Relikwie palców Jana Chrzciciela przechowywane sš w
Sienie i
Stambule.
W 2010 fragmenty szczštków więtego znaleziono w ruinach prawosławnego
klasztoru na
wysepce więtego Iwana niedaleko
Sozopola,
na południowym wybrzeżu
Morza Czarnego w
Bułgarii. Relikwie wraz z alabastrowym relikwiarzem były zamurowane w
ołtarzu nieczynnego od stuleci klasztoru[4].
Patronat
Jan Chrzciciel jest
patronem wielu państw i miast, m.in. :
-
państw:
Austrii,
Francji,
Holandii,
Malty,
Niemiec,
Prowansji,
Węgier
oraz
Akwitanii i
Aragonii
-
miast na wiecie:
Amiens,
Awinionu,
Bonn,
Florencji,
Frankfurtu n. Menem,
Kolonii,
Lipska, Lyonu,
Neapolu,
Norymbergi i
Wiednia,
-
miast w Polsce:
Chojnic,
Mysłowic,
Nysy,
Wrocławia i
Stargardu Szczecińskiego,
-
archidiecezji warszawskiej i
wrocławskiej.
Jest patronem wielu zakonów, m.in.
joannitów (Kawalerów Maltańskich),
mnichów,
dziewic,
pasterzy i stad,
kowali,
krawców, kunierzy, rymarzy; abstynentów, niezamężnych matek, skazanych na
mierć. Jest orędownikiem podczas gradobicia i w chorobach epilepsji.
Dni
obchodów
Wspomnienie w. Jana Chrzciciela w
Kociele katolickim obchodzone jest dwukrotnie:
Cerkiew prawosławna wspomina więtego proroka i poprzednika Pańskiego
szeciokrotnie:
|
